Vertrouwen bij bottom-up initiatieven Roof Garden Arnhem

Bezoek voor meer informatie Parolo.nl

Voor de derde keer hebben inwoners van Arnhem het dak van een parkeergarage tijdelijk in gebruik genomen. De parkeergarage ligt in het gebied Binnenstad Zuid (voorheen project Rijnboog) Gedurende de zomer wilden de bewoners graag de stad een stukje aantrekkelijker maken. Zes weken lang was er elke dag wat te doen. Een typisch pop-up festival, een opkomend trend waarover gastspreker Joop de Boer van het bedrijf Pop-up city ook sprak tijdens de Week van de Openbare ruimte in Putten en waarover de debatsessies gevoerd werden hoe hiermee als overheid mee om te gaan.

bottom-up Roofgarden Arnhem

Het fenomeen roofgarden is buiten Nederland wel bekender. Vaak in grote steden hebben restaurants, hotels en cafés een dakterras ingericht als tuin omdat op er op straatniveau geen ruimte voor is. Gasten kunnen lekker genieten van het weer en een drankje, en zijn uit de drukte van de stad. Het initiatief wordt daarbij genomen door de eigenaar van het pand. De uitbater ziet daarbij de mogelijkheid zijn pand efficiënter te gebruiken. In Nederland komen bewonersinitiatieven daarentegen vaak in de openbare ruimte voor, minder vaak in gebouwen, laat staan tijdelijk op het dak van een parkeergarage. Dit zou weleens gedoe kunnen geven. In het boek Regel die burgerinitiatieven wordt beschreven hoe je om kunt gaan met die risico’s.

In Arnhem is het anders. Arnhem is een creatieve stad en dat merk je. Het bruist van de initiatieven in het centrum. Het grootschalige project Rijnboog is stil komen te vallen en gaat verder als het project Binnenstad Zuid waarbij het gebied stap voor stap wordt opgeknapt. De gemeente heeft veel vastgoed in haar bezit, en langzaamaan worden de lege gebouwen gevuld met tijdelijke gebruikers.

De Roof Garden Arnhem is daarbij een mooi voorbeeld. Op het dak van parkeergarage tussen de Langstraat en de Kleine Oord is op de 7e verdieping van de garage het dak mooi inricht en krijgt een geweldig uitzicht over de stad. Het is zo gek niet te bedenken of het staat op het dak, ontworpen en gemaakt door een Arnhemse ontwerpers of ondernemers. Bar, hottub, kachels, toiletten, moestuinen met kruiden, zonnepanelen om zelfvoorzienend te zijn, fruitbomen voor de stadslandbouw en overkappingen om veilig te kunnen schuilen. Ook een kippenren met een echte haan mocht hier niet aan ontbreken. De initiatiefnemers willen een hotspot bieden voor de jonge en creatieve ondernemers waarbij de beste lokale initiatieven samenkomen.

De initiatiefnemers organiseren het met een grote groep vrijwilligers en er is een grote programmering. Er is te veel om op te noemen Elke dag zijn er meerdere activiteiten, zoals een lezing, een film, een silent disco en ook fitness en optredens van bekende artiesten. Tal van Arnhemse ondernemers zijn erbij betrokken en helpen mee aan deze programmering. Alles groeit jaarlijks op het dak, het aantal dagen van het evenement, de bezoekers en het netwerk aan vrijwilligers. Om overlast te beperken is er ook een vrijwilliger in het team die verantwoordelijk is voor het omgevingsmanagement. Over de bezoekers zijn geen harde getallen. Naar schatting komen er gemiddeld dagelijks 350 mensen genieten van het uitzicht!

Tijdelijk te gast, welkom buurt!

Lisette heeft als omgevingscoördinator gewerkt en heeft gedurende het evenement twee doelstellingen gehad. Het beperken van de overlast, maar bovenal het betrekken van de omwonenden bij de activiteiten op het dak. Zij vertelt dat de omwonenden, binnenstadsbewoners, allemaal op een andere manier tegen Roof Garden Arnhem aankijken. De ene buurvrouw zag het als hip en groen verlengstuk van haar balkon (en wilde ook helpen achter de bar), een de andere buurman vond het allemaal best en weer een andere buurman voelde zich, ondanks dat hij Roof Garden heel erg leuk vond, toch wel een beetje te oud voor Roof Garden Arnhem. Het is haar gelukt om de omwonenden kennis te laten maken met de, toch wat verstopte, tijdelijke daktuin en in mindere mate om de omwonenden kennis te laten maken met elkaar.

Gedurende de opening van het dak is het team 24/7 bereikbaar geweest voor buurtbewoners. De meesten hadden er geen last van. Een enkeling heeft op individuele basis contact opgenomen over het geluid (muziek, stemmen en zelfs de haan) en de geur van de aanwezige hottub. Als omgevingscoördinator gaat Lisette serieus met de opmerkingen om. Roof Garden Arnhem is immers te gast in de omgeving. Samen met de bewoners en de organisatie gaat ze op zoek naar oplossingen waarbij het voor iedereen leuk zou blijven. De haan is teruggebracht naar de kinderboerderij en omgeruild voor een hen. De muziek- en filmavonden vinden plaats met hoofdtelefoons (silent-disco en -cinema) en tijdens een live optredens zijn luidsprekers iets gedraaid omdat een buurtbewoner het storend vond. De bewoners waren tevreden met de manier waarop opmerkingen zijn behandeld.

 Hoe regel je dat met vergunningen voor een bottom-up initiatief op een parkeergarage?

Roof Garden Arnhem is voor de derde keer weer opnieuw een succes geweest, aldus Maarten van der Wolf. Ook volgend jaar gaat het weer gebeuren, dat durft hij nu al wel te zeggen. Graag zouden ze nog meer kale daken willen verbinden en vergroenen.

Drie jaar geleden begon het met een idee. Tijdens een pitch bij de gemeente Arnhem gaven zij aan dat het bovenste parkeerdek nauwelijks gebruikt werd en dat ze op eigen initiatief en zonder subsidie heel graag die plek wilden aanpakken. Deze plannen konden (toevallig) makkelijk gelinkt worden aan de doelstellingen van de gemeente die ‘groen en creatief’ graag wilden koppelen aan de stad. Het initiatief geeft grotendeels gratis handen en voeten aan de doelstellingen van de gemeente.

Het gebouw is van het Parkeerbedrijf Arnhem (gemeente) en het dak wordt ter beschikking gesteld nadat de vergunningen rond zijn. Voor de vergunning dienen zij net als alle andere organisaties te houden aan de normale wet- en regelgeving zoals bij horecavoorzieningen, branduitgangen en hygiëne. Het tijdelijke karakter maakt het uniek, evenals de locatie – op een parkeergarage, en ten slotte het werken met vrijwilligers. Het betekent vooral dat in samenwerking met de gemeente Arnhem goed wordt gekeken hoe wetten te interpreteren. “Als er staat dat het horecagedeelte moet beschikken over een goed werkende luchtcirculatiesysteem dan moeten wij ons formeel daaraan houden maar dat is natuurlijk onzin als je in de openlucht staat” aldus Maarten. Door op een zo’n manier de regels te interpreteren heeft de gemeente ons ook enorm geholpen.

Win win situaties

Eerder heeft Roof Garden Arnhem ook een keer een soortgelijk evenement op een ander gebouw georganiseerd (Parkeergarage Velperpoort). Dat was een particuliere parkeergarage. De eigenaar vond het vooral erg leuk en zag kans om zijn parkeergarage in korte tijd in de spotlights te zetten. Door de flinke toestroom van mensen nam de omzet van de bijbehorende tankwinkel toe. Een winwin situatie dus.

Betty Jacobi van de gemeente Arhem over het bottom-up initiatief

De gemeente Arnhem heeft op dit moment veel te maken met Bottom-up initiatieven. Dat is wennen, er zit veel energie in en daar is vaak al meer draagvlak voor dan bij een ‘top-downbenadering’. Bottom-up betekent niet dat de gemeente er ineens geen bemoeienis meer mee heeft, het kost de gemeente juist tijd en energie voor afstemming in de beginfase. Dit initiatief sloot goed aan bij de citymarketing van Arnhem, namelijk groen, creatief en Arnhemse zakelijkheid met een informele aanpak.

Wat ik heb gedaan is dat ik het aan de voorkant heb gestroomlijnd met een kort en krachtige knelpunten en kansen analyse zodat goede interne afstemming mogelijk was. Dit traject was nieuw en lastig voor de organisatie. Ik wilde wel dat avontuur aan, ik geloofde in het plan, en was al bekend met de initiatiefnemers, dat helpt. Als ambtenaar heb ik mijn nek uitgestoken voor het initiatief.

Voor het gesprek met de afdeling verkeer had de initiatiefnemer (waren er in eerste instantie twee) zich al goed voorbereid. Het tijdelijk bezetten van een parkeergarage was geen probleem. Zij hadden op verschillende tijden de bezetting inzichtelijk gemaakt, waarmee aantoonbaar was dat een tekort aan parkeerplaatsen voor deze periode geen probleem was, ook niet op piekmomenten. Aangezien de gemeente eigenaar is van de garage, is snel daarna contact gezocht met de verantwoordelijk wethouder. Naar het vinden van oplossingen voor de belemmeringen is het college hiervan op de hoogte gebracht en heeft ingestemd met het initiatief.

Om risico’s te beperken is een evenementenvergunning verleend en er is veel controle geweest waardoor er goede afstemming is. Ook de initiatiefnemers waren ervan bewust dat zij geen missers konden maken.

De gemeentelijke lessen bij Bottom-up

  • vertrouwen in initiatiefnemer
  • durf te experimenteren!
  • korte kansen en knelpunten analyse en nagedacht over risico’s
  • het organiseren van interne afstemming met oa verkeerskundigen (en andere beleidsafdelingen en uitvoering &vergunningen), vergunningen en politiek

Dit artikel over bottom-up initiatieven is ook verschenen in de novembereditie van het blad Straatbeeld van Acquire Publishing. Heeft u vragen, een voorbeeld of wilt u meer weten over het artikel of bottom-upinitiatieven, neem dan contact met me op.